नेपालका शक्ति–केन्द्रहरू खरानी — “यो आकस्मिक होइन, पूर्वनियोजित आक्रमण थियो” : न्यूयोर्क टाइम्स

काठमाडौं।
नेपालको इतिहासमै अभूतपूर्व आगजनी आक्रमणमा देशका मुख्य सरकारी संरचनाहरू खरानी बनेका छन्। सर्वोच्च अदालतदेखि सिंहदरबार र संसद् भवनसम्म—देशका शक्ति–केन्द्रहरूमा एकैदिन लागेको आगोले राजनीतिक, प्रशासनिक र न्यायिक अंगहरूलाई ध्वस्त पार्‍यो।

यो आगलागी सेप्टेम्बर ८ मा भ्रष्टाचारविरुद्धको प्रदर्शनका क्रममा प्रहरीको गोली लागी १९ जनाको मृत्यु भएपछि भएको थियो। तर न्यूयोर्क टाइम्सको अनुसन्धानले घटनाको स्वरूप स्वतःस्फूर्त जनआक्रोशभन्दा धेरै पर पुग्ने गहिरो योजनाको संकेत गरेको छ।

“तयार–प्रयोग सूची” र योजनाबद्ध आक्रमण

गोलीकाण्डपछि केही घण्टामै सामाजिक सञ्जालमा “भ्रष्ट व्यक्तिहरूको सूची” नामक कागजात फैलियो।
त्यहाँ सरकारी उच्च अधिकारी, ठूला ठेकेदार र राजनीतिज्ञहरूको नाम, ठेगाना र तस्वीरसहित उल्लेख थियो।
अर्को दिन, ती मध्ये धेरैको निवासमा एकसाथ आगो लाग्न थाल्यो।

“यस्तो आगलागीको स्केल र गति अस्वाभाविक रूपमा मिलेको छ,” वरिष्ठ आगो अनुसन्धानकर्ता रिचर्ड ह्यागर भन्छन्,
“यो आकस्मिक भीडको काम होइन—यसका लागि हप्तौँदेखि योजना बनाइएको हुनुपर्छ।”

सिंहदरबार, संसद् र सर्वोच्च अदालत—एकैछिनमा धुवाँ

काठमाडौंमा भीडले पहिलो निशाना संसद् भवन बनायो।
केही मिनेटमै आगो सर्वोच्च अदालत र त्यसपछि सिंहदरबारसम्म फैलियो।
प्रत्यक्षदर्शीका अनुसार भीड सिंहदरबार परिसरमा पुगेको आधा घण्टाभित्रै मुख्य भवनबाट धुवाँ निस्कन थालेको थियो।

विशेषज्ञहरूले घटनास्थलका तस्बिर र भिडियो विश्लेषण गर्दा “त्वरक पदार्थ (accelerants)” प्रयोग भएको ठानेका छन्।
फरेन्सिक विज्ञ पवन ढुंगानाका अनुसार, “यस्तो द्रुत प्रज्वलन सामान्य पेट्रोल वा किरोसिनले सम्भव हुँदैन। सम्भवतः सोडियम, म्याग्नेसियमजस्ता रसायन प्रयोग भएका छन्।”

सेनालाई रोक्ने आदेश र “आन्तरिक संलग्नता”को शंका

चारजना प्रत्यक्ष जानकारी भएका स्रोतहरूले भने अनुसार,
त्यो दिन नेपाली सेनालाई “हस्तक्षेप नगर्न” आदेश दिइएको थियो।
दंगा नियन्त्रणमा सीमित प्रहरी बाहेक, मुख्य सरकारी भवनहरू लगभग असुरक्षित थिए।

सिंगापुरका फरेन्सिक विज्ञ केनेथ की भन्छन्,
“भवनहरूमा त्वरक पदार्थ कसरी पुग्यो, सुरक्षा बल किन निष्क्रिय रहे? यी प्रश्नहरू षड्यन्त्रको सम्भावना बढाउँछन्।”

राजनीतिक पतन र आर्थिक क्षति

आगलागीको भइरहेको अबस्थामा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले राजीनामा दिए।
नेपालको सरकार तत्काल ढल्यो, ब्युरोक्रेसी अस्तव्यस्त बन्यो।
देशभरका ११० भन्दा बढी प्रहरी चौकी जलेका छन्।
प्रारम्भिक अनुमानअनुसार, आगलागीले देशको कुल गार्हस्थ उत्पादनको एक तिहाइभन्दा बढी क्षति पुर्‍यायो।

व्यवसायी र लगानीकर्ता सङ्घहरूले “विश्वास पुनःस्थापना”का लागि छिटो कारबाहीको माग गरेका छन्।

फरेन्सिक अनुसन्धान निष्क्रिय

नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय फरेन्सिक विज्ञान प्रयोगशालाले अहिलेसम्म आगलागीका नमूना वा प्रमाण पाएको छैन।
ढुंगाना भन्छन्, “आगोको मलबा अब बिग्रिसक्यो। अब प्रमाण संकलन असम्भवप्रायः छ।”

सरकारले “बृहत अनुसन्धान आयोग” गठन गरेको भए पनि,
फरेन्सिक अधिकारीहरूले प्रक्रिया सात वर्षसम्म लम्बिन सक्ने चेतावनी दिएका छन्।

‘अज्ञात हात’को संकेत

तीन जना युवाहरूले न्यूयोर्क टाइम्सलाई बताएका छन् कि
उनीहरूलाई मोटरसाइकलमा आएका अज्ञात वृद्धहरूले पेट्रोल बम बाँडे।
केहीले त “काम सकेपछि पैसा पाउने” वाचा पनि पाएका थिए।
साक्षीहरूले देखेका छन्—आगलागीका बेला केही भवनका झ्यालहरू पहिल्यै खुला राखिएका थिए, जसले हावाको प्रवाहले ज्वाला फैलिन सहयोग गरेको थियो।

न्यायिक र राजनीतिक ध्वंस

सर्वोच्च अदालतका करिब ६० हजार मुद्दा फाइलहरू जलेका छन्,
जसमा “भ्रष्टाचारविरुद्ध” का प्रमुख मुद्दाहरू पनि थिए।
प्रत्यक्षदर्शी वकिलहरूका अनुसार, भीडका केही सदस्यहरू
“विशिष्ट कोठाहरू” खोज्दै थिए—जहाँ संवेदनशील कागजातहरू राखिएका थिए।

निष्कर्ष : स्वतःस्फूर्त होइन, संगठित षड्यन्त्र

विश्लेषकहरू भन्छन्,
“भवनहरूको आकार, आगलागीको तीव्रता, र लक्षित आक्रमणको स्वरूपले यो घटनालाई योजनाबद्ध र संगठित अभियानका रूपमा देखाउँछ।”

फरेन्सिक विज्ञ ढुंगानाको अन्तिम टिप्पणी :

“हामी सबैलाई थाहा छ — यो सामान्य विरोधको परिणाम होइन।
तर, अब त्यो प्रमाणित गर्न वैज्ञानिक सम्भावना बिस्तारै हराउँदैछ।”

रिपोर्ट : हन्ना बीच (न्यूयोर्क टाइम्स, ब्याङ्कक ब्युरो)

जनरक्षा फोकस

थप सामाग्री

दान बहादुर कार्की : संक्रमणकालमा प्रहरी संगठनलाई नेतृत्व प्रदान गर्ने सक्षम व्यक्ति

सुशीला ‘आमा’को सिफारिस अस्वीकार गर्ने गणपतिको स्वार्थ के हो ? कुकुर भुक्यो भनेर हात्ति लम्कन नछाडोस् !

दानबहादुर कार्की : संक्रमणकालीन नेपालमा स्थायित्व, सुधार र जनविश्वासका प्रतीक

समाज

थप सामाग्री

• 

  प्रहरी जिम्मेवारी र फौजदारी डरबीच : पूर्व डीएसपी गोबिन्द पन्थीको प्रश्न — “अब कसरी निडर भएर ड्युटी गर्ने ?”

• 

  दान बहादुर कार्की : संक्रमणकालमा प्रहरी संगठनलाई नेतृत्व प्रदान गर्ने सक्षम व्यक्ति

• 

  एआईजी दान कार्कीको प्रतिबद्धता : “जेनजीको चाहना सुशासन र विकास — प्रहरी पूरा गर्न तत्पर”

• 

  आज कार्तिक २२ गते शनिबार, यस्तो छ तपाईको राशिफल

• 

  आफताव आलमको मृत्यु

प्रहरीको हतियार लुट्ने थप १ जना पक्राउ

२० घण्टा अगाडि

3.4kViews 271 Shares Share on Facebook Share on Twitter काठमाडौँ । जेनजी प्रदर्शनमा प्रहरीको हतियार लुटमा संलग्न थप एक जनालाई…

आईजीपी चन्द्रकुबेर खापुङले भने: कानून कार्यान्वयन गर्न भोकभोकै लडेको सिपाहीलाई बयानमा बोलाउने कुरा ठिक भएन, विध्वंस रोक्न बल प्रयोग गर्न नपाउने हो भने देशमा प्रहरी संरचना नराखे हुन्छ

१ दिन अगाडि

भदौ २३ को गोलीकाण्ड : ‘गोली चलाऊ’ आदेश आईजीपी खापुङबाटै आएको प्रमाणहरू बलियो बन्दै

१ दिन अगाडि

दार्चुलामा भूकम्पको धक्का

१ दिन अगाडि