दानबहादुर कार्की : संक्रमणकालीन नेपालमा स्थायित्व, सुधार र जनविश्वासका प्रतीक

काठमाडौं ।

नेपाल निरन्तर संक्रमणकालको परिधिभित्र घुमिरहेको छ । व्यवस्था परिवर्तनपछि पनि स्थायित्व, सुशासन र उत्तरदायित्वको खोजी पूरा हुन सकेको छैन । यस अवस्थामा राज्य संयन्त्रभित्र सर्वाधिक चुनौतीपूर्ण जिम्मेवारी निभाइरहेको संस्था हो— नेपाल प्रहरी। अपराध नियन्त्रणदेखि सामाजिक स्थायित्वसम्मको जिम्मा बोक्ने यो संगठन राजनीतिक दबाब, संसाधन अभाव र जनअपेक्षाको त्रिवेणीमा उभिएको छ ।

यस्तो परिवेशमा प्रहरीको नेतृत्व कसको हातमा पर्छ भन्ने प्रश्न मात्र संस्थागत निर्णय होइन, राष्ट्रको भविष्यसँग पनि प्रत्यक्ष सम्बन्धित हुन्छ ।

संवेदनशील समयमा नेतृत्व चयनको जिम्मेवारी

हालै आईजीपी चन्द्रकुवेर खापुङको छोटो कार्यकाल सकिँदै गर्दा, अबको प्रहरी नेतृत्व कसले सम्हाल्ने भन्ने विषयले राजनीतिक र प्रशासनिक वृत्तलाई समान रूपमा आकर्षित गरेको छ । वरिष्ठताको क्रममा पहिलो स्थानमा रहेका अतिरिक्त प्रहरी महानिरीक्षक (एआईजी) दानबहादुर कार्की सम्भावित भावी आईजीपीका रूपमा चर्चामा छन् ।

कार्कीले २०५४ सालमा निरीक्षकको रूपमा प्रहरी सेवामा प्रवेश गरेका हुन् । दुई दशकभन्दा बढी समयको सेवाजीवनमा उनी विवादरहित, व्यावसायिक र अनुशासित अधिकृतको रूपमा परिचित छन् । संगठनभित्र “सिधा, सादा र सक्षम” अधिकारीका रूपमा चिनिएका कार्कीले आफ्नो करियरमा विभिन्न संवेदनशील जिम्मेवारीहरू निर्वाह गरेका छन् ।

सङ्कट व्यवस्थापनमा परीक्षित नेतृत्व

जेनजी आन्दोलनका बेला देशकै कानुनी–सुरक्षा संयन्त्र गम्भीर चुनौतीमा परेको थियो । सर्वोच्च अदालतदेखि जिल्ला अदालतसम्म ध्वस्त भइरहेका दृश्यहरूबीच नेपाल प्रहरीले कानुनी संयम र संगठनात्मक सन्तुलन कायम राख्नुपर्ने जटिल परिस्थितिको सामना गर्‍यो ।

त्यही अवस्थामा एआईजी कार्कीले मानवस्रोत विभाग पछि उपत्यका प्रहरी कार्यालयको प्रमुखका रूपमा कार्य गर्दै संगठनभित्र मनोबल पुनःस्थापित गर्न महत्वपूर्ण भूमिका खेले । उनी आफ्ना अधीनस्थलाई केवल आदेश होइन, प्रेरणा दिन सक्ने अधिकारीका रूपमा चिनिन्छन् । उनका वक्तव्यहरू— “जनताको सुरक्षामा प्रहरी, प्रहरीको सुरक्षामा जनताको विश्वास”— संगठनभित्र आदर्श वाक्यझैँ फैलिएका छन् ।

व्यवसायिकता र पारदर्शिताको पक्षधर

कार्की प्रहरीभित्र पारदर्शिता, पेशागत निष्ठा र तटस्थताको पक्षमा अडिग छन् । उनी राजनीतिक हस्तक्षेपविरुद्ध खुलेर बोल्ने सीमित वरिष्ठ अधिकारीमध्ये एक मानिन्छन् । बढुवा सिफारिसदेखि विभागीय जिम्मेवारीसम्ममा उनले ‘योग्यताको मूल्यांकन’लाई पहिलो प्राथमिकता दिने गरेको उनका सहकर्मीहरू बताउँछन् ।

मानवस्रोत व्यवस्थापनमा उनले सुरु गरेको डिजिटल प्रणालीले संगठनभित्र स्पष्टता र जवाफदेहिताको संस्कार बढाएको मानिन्छ ।

संगीत र संवेदना — मानवीय पक्षको झल्को

एआईजी कार्कीको अर्को पहिचान उनको सांगीतिक रुचि हो । उनले प्रहरी सेवासँग सम्बन्धित दुई–तीनवटा प्रेरणादायी गीत सार्वजनिक गरेका छन्, जसमा “सेवामा समर्पित प्रहरी” शीर्षकको गीत निकै चर्चित छ ।
उनका अनुसार, “संगीतले मानवीय संवेदना जगाउँछ, र प्रहरी मानवका लागि बनेको संस्था हो।”

गुल्मीको माटोबाट उठेको प्रेरणादायी यात्रा

गुल्मीको मालिका गाउँपालिका–७ मा जन्मिएका कार्की साधारण कृषक परिवारका सन्तान हुन् । बाल्यकालमा परिवारको काममा सघाउने, पढाइमा जेहेन्दार र सामाजिक गतिविधिमा सक्रिय रहेका उनले सानैदेखि सार्वजनिक सेवामा समर्पित जीवन बिताउने सपना देखेका थिए । कूटनीतिक सेवाको चाहना बोकेर सुरुवात गरेका उनले पछि प्रहरीको बाटो रोजे— र आज संगठनका शीर्ष प्रतिस्पर्धी बनेका छन् ।

सुधारमुखी दृष्टि र भावी सम्भावना

कार्कीले प्रहरी संगठनलाई सुधार, पारदर्शिता र नवीन सोचको बाटोमा लैजाने रणनीति तयार पारिसकेका छन् । उनका निकट सहयोगीहरूका अनुसार, उनी “जनता नजिकको प्रहरी” अभियानलाई पुनः सशक्त बनाउन चाहन्छन् ।
उनका आगामी योजनामा—

प्रहरीको आन्तरिक पेशागत तालिम सुधार,
अनुसन्धान क्षमताको आधुनिकीकरण,
सूचना प्रविधि प्रयोगद्वारा पारदर्शी सेवा,
र जनविश्वास वृद्धिमा केन्द्रित कार्यक्रमहरू समावेश छन् ।

अन्तत: संक्रमणकालमा स्थायित्वको प्रतीक

राजनीतिक अनिश्चितता र सामाजिक अस्थिरताले ग्रस्त नेपालमा प्रहरी संस्थालाई विश्वासिलो बनाउने कार्य सजिलो छैन । तर एआईजी दानबहादुर कार्कीमा देखिने संयमता, निष्ठा र दृष्टिकोणले प्रहरी संगठनमा स्थायित्व र व्यावसायिकताको नयाँ आयाम खोल्ने अपेक्षा गर्न सकिन्छ ।

उनले भनेझैँ—

“प्रहरीले जनता डराउन होइन, भरोसा दिलाउनुपर्छ।”

नेपाल प्रहरीलाई त्यही भरोसाको प्रतीक बनाउने सम्भावित उत्तराधिकारीका रूपमा एआईजी दानबहादुर कार्कीको नाम केवल वरिष्ठताको कारणले होइन, सक्षमताको कारणले अघि सरेको छ ।

Facebook Comments Box